अहमदाबाद, गुजरातचे सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक हृदयस्थान, भारताच्या समृद्ध वारशाचे जिवंत प्रतिक आहे. २०१७ मध्ये, अहमदाबादला युनेस्कोने भारताचे पहिले “जागतिक वारसास्थळ शहर” म्हणून मान्यता दिली. ही मान्यता शहराच्या ६०० हून अधिक वर्षांच्या इतिहास, सांस्कृतिक वारसा आणि शहरी रचनेची साक्ष देते. साबरमती नदीच्या काठावर वसलेले हे शहर इतिहासप्रेमी, वास्तुकला अभ्यासक आणि पर्यटकांसाठी एक अद्वितीय ठिकाण आहे.
अहमदाबादची स्थापना १४११ साली सुलतान अहमद शाह यांनी केली होती. या शहरात हिंदू, जैन आणि इस्लामी वास्तुकलेचे अप्रतिम मिश्रण दिसून येते. जुने शहर म्हणजे अरुंद गल्ली, दगडी हवेल्या, ऐतिहासिक दरवाजे आणि पोल (पुरातन वसाहती) यांचा अद्वितीय संगम आहे. जामा मशीद, सिदी सैय्यद मशीदचे जाळीकाम, भद्र किल्ला आणि माणेक चौक हे या शहराचे वास्तू वैभव दर्शवतात.
या ऐतिहासिकतेबरोबरच अहमदाबाद आधुनिकतेचीही साक्ष देतो. साबरमती रिव्हरफ्रंट, महात्मा गांधीजींच्या जीवनावर आधारित संग्रहालये आणि आधुनिक शहरी विकास हे शहराचे नवे पैलू दर्शवतात. विविध सण, हस्तकला, पारंपरिक वस्त्रशैली आणि खाद्यसंस्कृती यामुळे हे शहर नेहमीच उत्साही राहते.
युनेस्कोच्या मान्यतेनंतर अहमदाबाद हे भारताच्या वारसाचे जागतिक प्रतिनिधित्व करणारे शहर ठरले आहे. या ब्लॉगमध्ये आपण अहमदाबादच्या या वैभवशाली वारशाचा आणि त्याच्या वैशिष्ट्यांचा वेध घेणार आहोत.
अहमदाबाद मधील पर्यटन आकर्षण स्थळे
साबरमती आश्रम –Sabarmati Ashram Location अहमदाबाद मध्ये साबरमती नदीच्या काठावर निसर्गरम्य परिसरात साबरमती आश्रम आहे. गांधी आश्रम या नावानेही साबरमती आश्रमाला ओळखले जाते. साबरमती आश्रम स्वातंत्र्यपूर्व काळात अनेक ऐतिहासिक घटनांचा साक्षीदार आहे. महात्मा गांधींचे वास्तव्य 1917 ते 1930 या काळात साबरमती आश्रमात होते. 1930 मध्ये दांडी मार्च किंवा मिठाचा सत्याग्रह आंदोलनाची सुरुवात साबरमती आश्रमातूनच झाली होती. याशिवाय असहकार चळवळ, सायमन चले जाव आंदोलन तसेच देश-विदेशातून आलेले विविध क्षेत्रातील लोक यांच्यासोबत झालेली चर्चा आणि निर्णय साबरमती आश्रमामध्येच झाले आहेत.साबरमती संग्रहालय– आश्रमात एक वस्तुसंग्रहालय विकसित करण्यात आले आहे. यामध्ये गांधीजींच्या जीवनाशी संबंधित अनेक वस्तू, छायाचित्रे, कागदपत्रे आकर्षक पद्धतीने मांडण्यात आल्या आहेत. त्यातून साबरमती आश्रमातील गांधीजींचा जीवनपट उलगडतो. याशिवाय स्वातंत्र्यपूर्व काळातील इतिहासात महात्मा गांधींनी केलेल्या योगदानाची माहिती मिळते.साबरमती ग्रंथालय– साबरमती आश्रमामध्ये असलेल्या ग्रंथालयात महात्मा गांधींनी स्वतः लेखन केलेले सर्व ग्रंथ, वर्तमानपत्र, पाक्षिक, मासिके, नियतकालिके यांचा मोठा संग्रह आहे. याशिवाय देश-विदेशातील चरित्रकारांनी महात्मा गांधींच्या जीवनावर लिहिलेले चरित्र ग्रंथ या ग्रंथालयात ठेवलेले आहेत.
साबरमती उपक्रम व कार्यक्रम –साबरमती आश्रमात वर्षभर अनेक उपक्रम राबविले जातात.यामध्ये गांधी विचारांचा प्रचार व प्रसार करण्यासाठी चर्चासत्रे, संमेलने व अनेक कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते. पर्यटनाच्या दृष्टीनेही आता साबरमती आश्रमाचा विकास करण्यात आला आहे. पर्यटकांसाठी गांधीजींच्या जीवनावर तयार केलेली ध्वनी प्रकाश योजना चित्रफीत( लाईट अँड साऊंड शो) पर्यटकांना दाखविली जाते. साबरमती आश्रम म्हणजे महात्मा गांधींचे जिवंत स्मारक आहे. गांधीजींचे तत्त्वज्ञान, त्यांचे राहणीमान, त्यांचे साहित्य आणि राजकीय व सामाजिक कार्याचा इतिहास समजून घेण्यासाठी साबरमती आश्रमात आवर्जून गेले पाहिजे.
पोल हाऊस-अहमदाबाद येथील वैशिष्ट्यपूर्ण पोल घरे पर्यटकांचे आकर्षण केंद्र आहेत.चौरस आकाराची टुमदार घरे,घरासमोर अंगण,घरामध्ये ओसरी, मुख्य प्रवेशद्वार आणि मागील बाजूस स्त्रिया आणि लहान मुले यांच्यासाठीचे स्वतंत्र दार अशी याची मूळ रचना आहे. कालानुरूप त्यामध्ये आवश्यक ते बदल करण्यात आलेले आहेत .घराच्या बांधकामामध्ये लाकडी कोरीव कामाचा मोठ्या प्रमाणात वापर केलेला आहे. घराचे खांब, सज्जे,खिडक्या,दारे, छत यासाठी लाकडाचा वापर केलेला आहे. त्यावर केलेले कोरीव नक्षीकाम वैशिष्ट्यपूर्ण आणि प्रेक्षणीय आहे. घरांच्या बांधकामामध्ये स्टको शिल्पकामाचा उपयोग केलेला आहे.पिवळा, हिरवा, नारंगी,निळा या रंगाचा वापर केल्यामुळे पोल घरे खूपच आकर्षित दिसतात. ही सर्व पोलघरे हस्तकला व्यवसाय करणाऱ्या कारागिरांची आहेत. अहमदाबाद येथील पोल घरांसमोरील अंगणात हस्तकला वस्तू विक्रीसाठी उपलब्ध आहेत. या वस्तूंची खरेदी करण्यासाठी पर्यटक पोल घरांना भेट देतात.
जामा मस्जिद-अहमदाबाद येथे सन 1424 मध्ये सुलतान अहमद शाह यांच्या काळात वैशिष्ट्यपूर्ण इंडो-इस्लामिक शैलीत बांधलेली जामा मस्जिद आहे. मस्जिदीचे मिनार, घुमट, खांब आणि भिंतीवरील नक्षीकाम वैशिष्ट्यपूर्ण आणि प्रेक्षणीय झाले आहे.अदलाज वाव (पायऱ्यांची विहीर)-गुजरात मध्ये अनेक भागात पाण्याचे दुर्भिक्ष असल्यामुळे तत्कालीन शासकांनी ठिकठिकाणी पाण्यासाठी पायऱ्यांच्या विहिरी बांधलेल्या आहेत. अहमदाबादच्या सीमेवर आदलाज वाव(बारव) मध्ययुगात बांधलेली आहे. ही बारव जमिनीमध्ये पाच मजली खोल आहे.त्यावरील शिल्पकाम,स्तंभ पायऱ्या वैशिष्ट्यपूर्ण आहेत.अशा प्रकारच्या पायऱ्याच्या विहिरी त्या काळात एक सांस्कृतिक केंद्र म्हणून कार्य करीत असत. या ठिकाणी सामाजिक व सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले जात असे.
अहमदाबाद मधील खाद्य संस्कृती-अहमदाबाद येथे आलेल्या पर्यटकांचे गुजराती खाद्यपदार्थांचा आस्वाद घेतल्याशिवाय अहमदाबाद पर्यटन पूर्ण होत नाही. प्रसिद्ध गुजराती खाद्यपदार्थ ढोकळा,फाफडा,बाकरवडी,खाकरा आणि गुजराती थाळी यांचे पर्यटकांना खास आकर्षण असते. अहमदाबाद मधील सर्व भागात गुजराती खाद्यपदार्थांची छोटी मोठी दुकाने मोठ्या प्रमाणात आहेत. त्यामुळे खवय्यांची चांगली सोय झाली आहे.
अहमदाबाद जवळ पाहण्यासारखी ठिकाणे
अहमदाबाद परिसरात गुजरातची राजधानी गांधीनगर थोड्याच अंतरावर आहे .गांधीनगर नियोजनबद्ध नगर रचनेसाठी प्रसिद्ध आहे.गांधीनगर मधील अक्षरधाम मंदिर आणि सरिता उद्यान पर्यटकांचे आकर्षण केंद्र आहे.अक्षरधाम– गांधीनगर येथे स्वामीनारायण संप्रदायाचे अक्षरधाम मंदिर आहे. वैशिष्ट्यपूर्ण स्थापत्य, शिल्पकला आणि मूर्ती कलेसाठी अक्षरधाम प्रसिद्ध आहे. निसर्गरम्य परिसरातील हे मंदिर पाहण्यासाठी पर्यटक आणि श्रद्धाळू मोठ्या प्रमाणात अक्षरधाम येथे जातात. मोढेरा सूर्य मंदिर- अहमदाबाद पासून 100 किलोमीटर अंतरावर सोळंकी घराण्यातील राजांनी बांधलेले सूर्य मंदिर शिल्पकला व स्थापत्य कलेसाठी प्रसिद्ध आहे.मंदिर परिसरात एक पुष्करणी (स्नान कुंड) आहे.
अहमदाबाद शहरातील पर्यटकांसाठी सोयीसुविधा
अहमदाबाद गुजरात मध्ये एक प्रमुख पर्यटन स्थळ असल्यामुळे पर्यटकांसाठी आवश्यक त्या सर्व सोयी सुविधा उपलब्ध आहेत. पर्यटकांना निवासासाठी सामान्य, मध्यम आणि उच्च दरातील हॉटेल्स अहमदाबाद येथे आहेत. याशिवाय राहण्यासाठी सर्विस अपार्टमेंट, विश्रांतीगृह ,धर्मशाळा अहमदाबाद येथे आहेत.अहमदाबाद येथील सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ भारतातील व विदेशातील प्रमुख शहरांना जोडलेले आहे. तसेच रेल्वे स्टेशन भारतातील सर्व प्रमुख शहरांना जोडले आहे. अहमदाबाद दर्शन बस व खाजगी बस, रिक्षा तसेच टॅक्सीतून अहमदाबाद पर्यटन करता येते. अहमदाबाद येथे पर्यटकांना माहितीसाठी गुजरात पर्यटन विभागामार्फत माहिती केंद्र उपलब्ध आहे. त्यामध्ये अहमदाबाद माहिती पुस्तक, नकाशे, वाहतूक व्यवस्था, पर्यटन स्थळे इत्यादीची माहिती दिली जाते. अहमदाबाद येथे अनेक खाजगी प्रवासी संस्था अहमदाबाद पर्यटनाचे आयोजन करतात.अहमदाबाद मध्ये शॉपिंग साठी लॉ गार्डन, माणेक चौक परिसरात अनेक शॉपिंग मॉल, दुकाने आणि स्टॉल्स आहेत. याशिवाय गुजराती पारंपारिक कपडे,हस्तकला वस्तू, अलंकार,दागदागिने खरेदी करण्यासाठी धलगरवाड बाजारपेठ प्रसिद्ध आहे.
सारांश
गुजरातमधील सर्वात मोठे शहर असलेले अहमदाबाद इतिहास, संस्कृती आणि आधुनिकतेचा सुरेख संगम आहे. २०१७ मध्ये युनेस्कोने भारताचे पहिले जागतिक वारसास्थळ असलेले शहर म्हणून अहमदाबादची निवड केली. १५व्या शतकात सुलतान अहमद शाहने या शहराची स्थापना केली होती. आजही येथील जुने वाडे, पायऱ्यांचे विहिरी, भव्य हवेल्या आणि पुरातन मशिदी जसे की जामा मशिद आणि सिद्दी सैय्यद मशिद यांचे उत्कृष्ट स्थापत्य पर्यटकांना भुरळ घालते.
अहमदाबाद हे महात्मा गांधीजींशी निगडित शहरही आहे. साबरमती आश्रम हे त्यांच्या जीवनकार्याचे साक्षीदार असलेले शांततेचे स्थान आहे. अदलाज पायरीची विहीर ही आणखी एक आकर्षक वास्तू असून प्राचीन भारतीय स्थापत्यकलेचे अप्रतिम उदाहरण आहे.
येथील माणेक चौकसारखे बाजार जुने दागिने आणि चविष्ट स्ट्रीट फूडसाठी प्रसिद्ध आहेत. लॉ गार्डन बाजारात पारंपरिक हस्तकला आणि वस्त्रशिल्प खरेदी करता येते. कांकरीया तलाव, सायन्स सिटी आणि कॅलिको वस्त्रसंग्रहालय या ठिकाणी भेट देणे पर्यटक पसंत करतात.
अहमदाबादच्या जवळील ठिकाणांमध्ये मोधेरा सूर्य मंदिर, राणी की वाव (युनेस्को वारसा स्थळ) आणि स्टॅच्यू ऑफ युनिटी यांचा समावेश होतो, जे एका दिवसाच्या सहलीसाठी योग्य आहेत. येथे उत्तरायण (पतंगोत्सव) आणि नवरात्रोत्सव यासारखे रंगीबेरंगी सणही मोठ्या उत्साहाने साजरे केले जातात.
पर्यटक अहमदाबादमधील प्राचीन वारसा आणि आधुनिक जीवनशैलीचा अनोखा संगम अनुभवून मंत्रमुग्ध होतात. येथे चविष्ट गुजराती थाळी, सांस्कृतिक विविधता आणि ऐतिहासिक ठिकाणांचे सौंदर्य अनुभवायला मिळते. अहमदाबाद हे गुजरातच्या वैभवशाली भूतकाळाचे आणि गतिमान वर्तमानाचे प्रवेशद्वार ठरते.
Ahmedabad- A UNESCO World Heritage City in India
Ahmedabad, the cultural and historical heart of Gujarat, is a living symbol of India’s rich heritage. In 2017, Ahmedabad was recognized by UNESCO as India’s first “World Heritage City”. This recognition is a testament to the city’s over 600 years of history, cultural heritage and urban design. Situated on the banks of the Sabarmati River, the city is a unique destination for history buffs, architecture enthusiasts and tourists.
Ahmedabad was founded in 1411 by Sultan Ahmed Shah. The city displays a wonderful blend of Hindu, Jain and Islamic architecture. The old city is a unique blend of narrow lanes, stone havelis, historic gates and pols (ancient settlements). The Jama Masjid, the latticework of Sidi Sayyid Masjid, Bhadra Fort and Manek Chowk are architectural highlights of the city.
Along with this historicity, Ahmedabad also bears witness to modernity. The Sabarmati Riverfront, museums dedicated to the life of Mahatma Gandhi and modern urban development are the new facets of the city. The city is always vibrant with various festivals, handicrafts, traditional clothing and food culture.
After being recognized by UNESCO, Ahmedabad has become a global representation of India’s heritage. In this blog, we will explore this glorious heritage of Ahmedabad and its features.
Tourist attractions in Ahmedabad
Sabarmati Ashram – Sabarmati Ashram is situated in a scenic area on the banks of Sabarmati River in Ahmedabad. Sabarmati Ashram is also known as Gandhi Ashram. Sabarmati Ashram has witnessed many historical events during the pre-independence era. Mahatma Gandhi lived in the Sabarmati Ashram from 1917 to 1930. In 1930, the Dandi March or the Salt Satyagraha Movement started from the Sabarmati Ashram itself. Apart from this, discussions and decisions with non-cooperation movement, Simon Chale Jav movement and people from different fields from home and abroad have taken place in Sabarmati Ashram itself.Sabarmati Museum– A museum has been developed in the ashram. In this, many objects, photographs, documents related to Gandhiji’s life have been arranged in an attractive manner. It reveals the life story of Gandhiji in Sabarmati Ashram. Apart from this, the contribution of Mahatma Gandhi in the history of the pre-independence era is known.Sabarmati Library– The library located in the Sabarmati Ashram has a large collection of all the books written by Mahatma Gandhi himself, newspapers, fortnightly, magazines, periodicals. Apart from this, biographical texts written on the life of Mahatma Gandhi by biographers from home and abroad are kept in this library.
Sabarmati Activities and Programs – Sabarmati Ashram conducts many activities throughout the year. In this, seminars, meetings and many programs are organized to promote and disseminate Gandhian ideas. Sabarmati Ashram has also been developed in terms of tourism. Dhwani Prakash Yojana (light and sound show) based on Gandhiji’s life is shown to the tourists. Sabarmati Ashram is a living memorial of Mahatma Gandhi. A visit to Sabarmati Ashram is a must to understand Gandhiji’s philosophy, his lifestyle, his literature and the history of his political and social work.
Poll House-Typical Pole Houses in Ahmedabad are a tourist attraction. They have a basic design of square shaped tumdar houses, a courtyard in front of the house, an osari inside the house, a main entrance and a separate door for women and children at the back. Necessary changes have been made in it over time. Wood carving has been extensively used in the construction of the house. Wood is used for the pillars, furniture, windows, doors, roof of the house. The carving done on it is unique and spectacular. Stucco sculpture is used in the construction of the houses. Due to the use of yellow, green, orange, blue colors, pole houses look very attractive. All these polgharas belong to artisans doing handicraft business. Handicrafts are available for sale in the front yard of pole houses in Ahmedabad. Tourists visit pole houses to buy these items.
Jama Masjid -Ahmedabad is a mosque built in the typical Indo-Islamic style during the reign of Sultan Ahmed Shah in 1424 AD. The minarets, domes, pillars and carvings on the walls of the mosque are distinctive and spectacular.
Adalaj Vav (Step well) -Due to water scarcity in many parts of Gujarat, the then rulers built step wells for water supply. Adlaj Barva was built in the middle ages on the border of Ahmedabad. This barva is five stories deep in the ground. Sculptures, pillar steps are characteristic on it. Such step wells functioned as a cultural center during that time. Social and cultural events were organized at this place.
Gujarati Food Culture -Ahmedabad tourism is not complete without tourists visiting Ahmedabad relishing Gujarati food. The famous Gujarati cuisines Dhokla, Fafda, Bakarwadi, Khakra and Gujarati thali are a special attraction for tourists. All parts of Ahmedabad have a large number of Gujarati food shops. So the foodies have been well catered for.
Places to visit near Ahmedabad
In Ahmedabad area, Gandhinagar, the capital of Gujarat, is at a short distance. Gandhinagar is famous for its well-planned urban design. Akshardham Temple and Sarita Udyan in Gandhinagar are tourist attractions. Akshardham- Akshardham temple of Swaminarayan sect is located in Gandhinagar. Akshardham is famous for its unique architecture, sculpture and idol art. Tourists and devotees flock to Akshardham in large numbers to see this temple in the scenic surroundings. Modhera Sun Temple– 100 Kilometers away from Ahmedabad , the Sun Temple built by the kings of the Solanki dynasty is famous for its sculpture and architecture. There is a pushkarni (bathing tank) in the temple premises.
Tourist Facilities at Ahmedabad
being a major tourist destination in Gujarat, all the necessary tourist facilities are available. There are normal, medium and high priced hotels in Ahmedabad to accommodate tourists. Apart from this, there are service apartments, rest houses, Dharamshalas in Ahmedabad for accommodation. The Sardar Vallabhbhai Patel International Airport in Ahmedabad is connected to major cities in India and abroad. Also the railway station is connected to all the major cities of India. Ahmedabad tourism can be done by darshan bus and private bus, rickshaw and taxi. An information center is available at Ahmedabad through the Gujarat Tourism Department to provide information to tourists. It provides information about Ahmedabad information book, maps, transport system, tourist places etc. Many private travel agencies organize Ahmedabad tourism in Ahmedabad. Ahmedabad has many shopping malls, shops and stalls in Law Garden, Manek Chowk area for shopping. Apart from this, Dhalgarwad market is famous for buying Gujarati traditional clothes, handicrafts, ornaments, jewellery.
Summary
Ahmedabad, the largest city in Gujarat, is a beautiful blend of history, culture and modernity. In 2017, UNESCO selected Ahmedabad as India’s first World Heritage Site. The city was founded by Sultan Ahmed Shah in the 15th century. Even today, the city’s old palaces, step wells, grand havelis and ancient mosques like Jama Masjid and Siddi Saiyya Masjid are awe-inspiring architectural marvels.
Ahmedabad is also a city associated with Mahatma Gandhi. Sabarmati Ashram is a place of peace that bears witness to his life’s work. The Adalaj Step Well is another fascinating structure and a wonderful example of ancient Indian architecture.
Markets like Manek Chowk here are famous for their antique jewellery and delicious street food. Traditional handicrafts and textiles can be bought at Law Garden Market. Tourists like to visit Kankaria Lake, Science City and Calico Textile Museum.
Places near Ahmedabad include the Modhera Sun Temple, Rani ki Vav (a UNESCO heritage site) and the Statue of Unity, which are perfect for a day trip. Colourful festivals like Uttarayan (Kite Festival) and Navratri are also celebrated here with great enthusiasm.
Tourists are mesmerized by the unique blend of ancient heritage and modern lifestyle in Ahmedabad. Here, one can experience the delicious Gujarati thali, cultural diversity and the beauty of historical places. Ahmedabad is a gateway to Gujarat’s glorious past and dynamic present.
Incredible Heritage 
Leave a comment